ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

 Μέση Ανατολή και Βαλκάνια, δύο ετεροχρονισμένοι και πανομοιότυποι κόσμοι

 ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑ, κ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΣΑΛΤΟΥΤ

Η ΜΕΣΗ Ανατολή, έγραφαν κάποτε, «αποτελεί σε πλανητικό επίπεδο αυτό που ήταν τα Βαλκάνια για την Ευρώπη μέχρι τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο». Στο ίδιο συμπέρασμα φθάνει και ένα άρθρο από το “Global Research” του 2006, το οποίο παρουσιάζει έναν χάρτη για τη Νέα Μέση Ανατολή, που διακήρυξε η Κοντολίζα Ράις το 2006 στο Τελ Αβίβ. Το ερώτημα λοιπόν, είναι κατά ποσό θα μπορούσε να γίνει μια προσαρμογή στην περιοχή σε ένα γενικά διεθνές πολιτικό κλίμα.

Πρωταρχικά, το Ιράκ έχει πλέον διαμελιστεί σε όσα προέβλεπαν οι χάρτες. Το Ισλαμικό Κράτος έχει δημιουργήσει το χαλιφάτο του. Οι κινήσεις που ενίοτε κάνει για να ξεφύγει από τα όσα όριζαν οι χάρτες οδηγούν στον «συνετιστικό» βομβαρδισμό του, ιδιαιτέρως εάν απειλεί τους Κούρδους του Ιράκ και τις πετρελαιοπηγές της περιοχής. Δεν βομβαρδίζονται ούτε τα στρατόπεδά του ούτε τα κονβόι που πουλάνε στη μαύρη αγορά το πετρέλαιο. Στη Συρία τα πράγματα δεν είναι διαφορετικά. Ο σχεδιασμός ήταν η επιστροφή στα οθωμανικά βιλαέτια. Η πραγματικότητα επί του εδάφους προκρίνει μάλλον τον διαμελισμό με βάση τη γαλλική εντολή για τη Συρία και τον Λίβανο στα 1922.

 Στην Συρία, ο στρατός του καθεστώτος Άσαντ συνεχίζει την προέλαση του στον βορρά της χώρας. Σύμφωνα με τη Δαμασκό, οι συριακές ένοπλες δυνάμεις έχουν θέσει αρκετά σημεία υπό τον έλεγχο τους βορειοανατολικά του Χαλεπίου. Επόμενος στόχος είναι η εκδίωξη των τζιχαντιστών από την Αλ-Μπαμπ. Στην ίδια περιοχή επιχειρούν και οι αντάρτες που στηρίζονται από την Άγκυρα. Οι τουρκικές δυνάμεις ήδη πλήττουν στόχους των εξτρεμιστών στην πόλη. Το καθεστώς Άσαντ φέρεται διατεθειμένο να φτάσει πάση θυσία στην Αλ Μπάμπ, ακόμα και στην περίπτωση που χρειαστεί θα συγκρουστεί με τους αντάρτες, που στηρίζονται από την Τουρκία.

Η Τουρκία δεν ενδιαφέρεται να απορροφήσει περισσότερους πρόσφυγες για χάρη της Ευρώπης, όμως η Άγκυρα σκοπεύει να εκμεταλλευτεί το άγχος της Ευρώπης για τις προσφυγικές ροές, προκειμένου να ενισχύσει το «αποτύπωμά» της στην Ευρώπη και να διασφαλίσει στήριξη για τις στρατιωτικές ενέργειές της στη Συρία.

 Οι Η.Π.Α., πιθανότατα θα διευκολύνουν τις αεροπορικές επιχειρήσεις της Τουρκίας στη βόρεια Συρία, επιδιώκοντας παράλληλα μια δεύτερη επιχείρηση που θα βασίζεται κυρίως σε «αντιπρόσωπους» των Κούρδων ανταρτών ανατολικά του Ευφράτη. Η Τουρκία θα δώσει έμφαση στην πρόθεσή της να βασιστεί πρωτίστως στους Σουνίτες Τουρκομάνους και στους «αντιπροσώπους» των Αράβων ανταρτών, για να ξεκαθαρίσει και να κρατήσει τις περιοχές που ελέγχονται τώρα από το Ισλαμικό Κράτος, όμως η Άγκυρα θα έχει επίσης εναλλακτικό σχέδιο στην περίπτωση που χρειαστεί να αναπτύξει στρατό ξηράς.

Επιπλέον, η Τουρκία και οι Η.Π.Α. θα συνεργαστούν με τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ και πιθανότατα άλλες αραβικές χώρες όπως η Αίγυπτος και η Ιορδανία, για να φτιάξουν έναν συνασπισμό για τις επιχειρήσεις κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία. Αυτό θα αυξήσει το ανθρώπινο δυναμικό της τρέχουσας αποστολής, βοηθώντας ταυτόχρονα την Άγκυρα να αποφύγει την αναβίωση της ιστορικής δυσφορίας που δημιουργεί η επιστροφή Τούρκων στρατιωτών σε αραβικό έδαφος.

 Ο μεγαλύτερος παράγοντας που μπορεί να περιπλέξει τα σχέδια της Τουρκίας, είναι η Ρωσία. Ο στόχος της Ρωσίας στη Συρία είναι πολυεπίπεδος και η Μόσχα δεν θα απομακρυνθεί από τη συνεργασία της με την κυβέρνηση του Σύριου Προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ στην προσπάθειά της να αποδυναμώσει το Ισλαμικό Κράτος. Αυτή η συνεργασία σημαίνει ότι η Συρία θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει τις δυνάμεις που προσπαθούν να αποδυναμώσουν την κυβέρνηση της Συρίας, περιλαμβανομένης της σειράς των δυνάμεων ανταρτών στις οποίες βασίζονται οι Η.Π.Α., η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία, η Ιορδανία και το Κατάρ, για τον δικό τους πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους. Η διπλή στόχευση της Ρωσίας – κατά των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους και των Σύριων ανταρτών – θα αποτρέψει τη δημιουργία ενός πιο συνεκτικού συνασπισμού κατά του Ισλαμικού Κράτους και θα διευρύνει το χάσμα μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας.

 Η Ρωσία θα προσπαθήσει να βάλει εμπόδια στα στρατιωτικά σχέδια της Τουρκίας, αυξάνοντας την παρουσία της στη Συρία. Αυτό θα σημάνει κυρίως περαιτέρω χρήση αεροπορικών βάσεων στη βόρεια Συρία. Η Τουρκία δεν είναι απαραίτητο ότι θα κάνει πίσω σε αυτές τις πιέσεις. Οι διαπραγματεύσεις για μείωση του κινδύνου «ατυχήματος» στο πεδίο της μάχης, είναι πιθανό να υπάρξουν, όμως και αυτές δεν εξαλείφουν το ενδεχόμενο αψιμαχιών. Καθώς οι ρωσοτουρκικές σχέσεις θα επιδεινώνονται αισθητά, η Μόσχα δεν θα θέλει να φτάσει την Τουρκία στα άκρα. Όσο περισσότερο η Τουρκία βρίσκει κοινούς σκοπούς με τους εταίρους του ΝΑΤΟ, τόσο πιο ευάλωτη θα είναι η Ρωσία στην πρώην σοβιετική σφαίρα.

 Η επιδείνωση της σχέσης της Τουρκίας με τη Ρωσία, θα δώσει στις Η.Π.Α. και στους εταίρους της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης την ευκαιρία να προσελκύσουν την Άγκυρα σε μια πιο στενή συνεργασία. Ούτε η Τουρκία, ούτε η Ρωσία, μπορούν να αντέξουν μια πλήρη κατάρρευση των σχέσεών τους, όμως οι εμπορικοί δεσμοί των δύο χωρών είναι βέβαιο ότι θα πληγούν, ενώ είναι πιθανό να υπάρξουν περαιτέρω καθυστερήσεις σε στρατηγικά ενεργειακά projects. Αυτό θα κάνει πιο επείγουσα την πίεση προς την Τουρκία να επιδιώξει ενεργειακά projects στο Αζερμπαϊτζάν και στις κουρδικές περιοχές του Ιράκ. Η Τουρκία θα πιεστεί επίσης περισσότερο να κάνει πρόοδο στις διαπραγματεύσεις για την επανένωση της Κύπρου, προκειμένου να μπει στα ενεργειακά projects της Μεσογείου.

 Η Ελλάδα, πέρα των γνωστόν ζητημάτων, έχει δυνατότητες διορατικής ανάλυσης, προσφοράς διαμεσολαβητή. Η πρωτοβουλία για τη συνάντηση της Ρόδου, αποτελεί πρόσφατο παράδειγμα. Ως μέλος των Ε.Ε. και ΝΑΤΟ, δυνητικά συμμετέχει στη διαμόρφωση αντίληψης και πολιτικής, επί ζητημάτων όχι αποκλειστικά του προφανούς συμφέροντός της, με παράπλευρο κέρδος την οικοδόμηση κεφαλαίου ως χώρα που συμβάλλει σε επίλυση προβλημάτων, χρήσιμο αντίβαρο στην εικόνα χώρας με σημαντικά προβλήματα.

Εν κατακλείδι, το πεδίο μάχης της Μέσης Ανατολής, αδιαμφισβήτητα έχει εξελιχθεί σε ένα νέο παγκόσμιο πόλεμο, καθώς όλες η υπερδύναμης  έχουν λάβει δραστήρια μέρος διεκδικήσεις για την κοπή της πίττας. Καθώς η Τουρκία θα γίνεται πιο διεκδικητική στη Μέση Ανατολή, ο ανταγωνισμός της με το Ιράν στη Συρία και το Ιράκ θα ενταθεί. Ταυτόχρονα, με την ενίσχυση της κυβέρνησης Άσαντ, μαζί με τη Ρωσία, το Ιράν θα εκμεταλλευτεί τις διαφορές στις κουρδικές περιοχές του Ιράκ για να αντισταθμίσει τις προσπάθειες της Τουρκίας να συσφίξει τους οικονομικούς και ενεργειακούς δεσμούς στο βόρειο Ιράκ σε βάρος της Βαγδάτης. Η Ρωσία θα μπορούσε επίσης να ανανεώσει τις σχέσεις της με κουρδικές ομάδες μαχητών ως μοχλό πίεσης κατά της Άγκυρας. Αδιαμφισβήτητα το μέλλον δεν θα είναι λαμπρό για την περιοχή. Προσωπικά, το μέλλον θα είναι η γεμάτο μάχες, αιματοκύλισμα, και πολλαπλά τρομοκρατικά χτυπήματα του δυτικού κόσμου.

Ο κ. Αλέξανδρος Σαλτούτ.

** Ο κ. Αλέξανδρος Σαλτούτ έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες και Διεθνείς Σχέσεις, με γνώσεις Νομικής και Οικονομικών, ενώ κατέχει Master στο πολιτικό μάρκετινγκ, από το Πανεπιστήμιο της Ρώμης.