ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ: 3 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1932
Τοποθετήθηκε ο θεμέλιος λίθος
ΣΤΟ ΑΡΧΙΚΟ ΚΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΟΝΤΙΩΝ «ΑΡΓΟΝΑΥΤΑΙ – ΚΟΜΝΗΝΟΙ»
ΣΥΝΕΠΕΙΑ της Μικρασιατικής Καταστροφής (1922), όπως είναι γνωστό, πάνω από 1.500.000 Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες και να έρθουν, ως πρόσφυγες στην μητέρα Πατρίδα.
Ένα μεγάλο μέρος αυτών των προσφύγων εγκαταστάθηκε φυσικά και στην Καλλιθέα. Έτσι, όπως πληροφορούμαστε και από τον εκδοθέντα από τον Πολιτιστικό Οργανισμό του Δήμου μας (το 2006), τόμο «Καλλιθέα – Όψεις της Ιστορίας του Δήμου και της Πόλης», το 1907 ο πληθυσμός του προαστίου της Καλλιθέας ανέρχονταν σε 1.270, το 1920 με την εγκατάσταση των πρώτων προσφύγων ήδη από τον προηγούμενο χρόνο, ανέρχονταν σε 4.185, ενώ, τέλος, το 1928, με την Καλλιθέα να είναι πλέον Κοινότητα, ανέρχονταν στους 29.659 κατοίκους.
Παρά την ίδρυση, το 1925, του Ποντιακού Συλλόγου «Πρόοδος», η ανάγκη των με καταγωγή κυρίως από την Κερασούντα νέων κατοίκων της πόλης μας για δημιουργία ενός δικού τους Συλλόγου (του Συλλόγου «Αργοναύται» στην προκειμένη περίπτωση), που να τους βοηθήσει, όχι μόνο να διαφυλάξουν και να διατηρήσουν όλα εκείνα τα στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς που έφεραν μαζί τους από τον Πόντο, αλλά και να ανακάμψουν και να ανταπεξέλθουν στις πολυποίκιλες δυσκολίες της καθημερινής διαβίωσής τους, τους ωθεί στις 26 Δεκεμβρίου 1929, όπως πληροφορούμαστε και από το ιστορικό του Συλλόγου στο site του: www.argonautai-komninoi.gr), να πραγματοποιήσουν συνάντηση στο ζαχαροπλαστείο της εποχής «Αναγέννηση», εκεί {όπου αποφάσισαν την από καιρό επιθυμητή ίδρυση ποντιακού συλλόγου «αποσκοπούντος την πνευματικήν και κοινωνικήν επικοινωνίαν και προαγωγήν των Ποντίων, κατ’ αρχήν μεν διά της ιδρύσεως Κέντρου συναντήσεως, αργότερον δε διά της μετατροπής αυτού εις Λέσχην ποντιακήν, ήτις ομολογουμένως αποτελεί ανάγκην…»}.
Από την ίδια πηγή ενημερωνόμαστε επίσης, ότι {στις 5 Ιανουαρίου 1930 στην αίθουσα του Σκοπευτηρίου Καλλιθέας συνήλθε η πρώτη γενική συνέλευση. Μετά την ομόφωνη αποδοχή της πρότασής του ακολούθησε η ανάγνωση και η έγκριση του Καταστατικού (44 άρθρα), το οποίο εγκρίθηκε επίσης από το Πρωτοδικείο Αθηνών με την υπ’ αριθ. 418/29.01.1930 απόφαση. Στις αρχαιρεσίες ανάδειξης του Διοικητικού Συμβουλίου πλειοψήφησε ο Ι. Σπυρίδης (43 ψήφοι, από 53 συνολικά ψηφοφόρους), ο οποίος και αποτέλεσε τον πρώτο εκλεγμένο πρόεδρο του συλλόγου.
Θεωρείται ότι ο σύλλογος βασίσθηκε περισσότερο στους Κερασουντίους της περιοχής}.
Με την ίδρυση, λοιπόν, του νεοσύστατου Συλλόγου, η εξεύρεση ενώ χώρου για τη μόνιμη στέγαση των γραφείων του και για την παράλληλη εύρυθμη λειτουργία του, ήταν ο επόμενος μεγάλος στόχος.
Σύντομα, προτείνεται η αγορά ενός οικοπέδου το οποίο βρίσκονταν στη συμβολή των οδών Δήμητρος (νυν Δαβάκη) και Δοϊράνης (πρώην Αρτέμιδος) και τελικά, με την υπερπολύτιμη συμβολή του τότε Υπουργού Προνοίας και Πόντιου στην καταγωγή, Λεωνίδα Ιασωνίδη (1884 – 1959), αλλά και με την βοήθεια, τόσο της Κοινότητος Καλλιθέας, όσο και των μελών και φίλων του νεοσύστατου Συλλόγου, συγκεντρώνονται τα αναγκαία χρήματα που απαιτούνταν και αγοράζεται το συγκεκριμένο οικόπεδο.
Ο Υπουργός Κοινωνικής Προνοίας, από το 1930 έως το 1932, Λεωνίδας Ιασωνίδης.
Οι εργασίες ανοικοδόμησης της νέας Λέσχης ξεκινούν σε σύντομο χρονικό διάστημα και έτσι σαν σήμερα την Κυριακή 3 Απριλίου 1932, το όνειρο των μελών του Συλλόγου για δημιουργία μόνιμων γραφείων και Λέσχης σε ιδιόκτητο χώρο παίρνει, επιτέλους, «σάρκα και οστά», με την τοποθέτηση του θεμέλιου λίθου του αρχικού κτηρίου όπου στεγάστηκε ο τότε Σύλλογος «Αργοναύται» νυν, από το 1937 και έπειτα, Σύλλογος Ποντίων «Αργοναύται – Κομνηνοί», στην Καλλιθέα.
Στο φύλλο της εφημερίδος «Πατρίς» μάλιστα, που κυκλοφόρησε το πρωί της ίδιας ημέρας, πληροφορούμαστε σχετικά και σε μικρό κειμενάκι, ότι: «Σήμερον και ώραν 4ην μ.μ., παρά του Υπουργού της Προνοίας κ. Ιασωνίδου, θέλει τεθή ο θεμέλιος λίθος της Λέσχης του Συλλόγου «Αργοναύται» εν τω επί της γωνίας των οδών Δήμητρος και Δοϊράνης (Αρτέμιδος) οικόπεδό του».
Το φύλλο της εφημερίδος «Πατρίς», της Κυριακής 3 Απριλίου 1932..
Με αντίστοιχο δημοσίευμα της ίδιας εφημερίδος την επομένη, Δευτέρα 4 Απριλίου 1932, μαθαίνουμε δε, τις κάτωθι περαιτέρω ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες:
«Χθες εν Καλλιθέα κατετέθη ο θεμέλιος λίθος του Φιλεκπαιδευτικού και Ψυχαγωγικού Κέντρου των εκεί Ποντίων, εν μέσω απείρου πλήθους γηγενών και προσφύγων.
Περί ώραν 4ην μ.μ. κατέφθασε ο υπουργός της Προνοίας μετά του κ. Φιλάνδρου και άλλων.
Μετά τον αγιασμόν ο κ. υπουργός απαντών εις την προσφώνησιν του προέδρου του Συλλόγου των Αργοναυτών, πλήρης συγκινήσεως, εμνημόνευσε περί της πάλαι ποτέ ιστορικής και προϊστορικής ευκλείας των Ποντίων, εξαρθείς εις συμβολισμούς της Αργούς και των Αργοναυτών.
Ηυχήθη τέλος, όπως, ως η Αργώ κατενίκησε τας δυσκολίας των Συμπληγάδων πετρών, ούτω και οι σημερινοί έγγονοι εκείνων να υπερνικήσουν όλας τας δυσκολίας αι οποίαι μέχρι σήμερον ωρθούντο εκάστοτε, όπως η Καλλιθέα αναδειχθή εις την αρμόζουσαν αυτή περιωπήν.
Ο κ. υπουργός εν μέσω φρενητιωδών χειροκροτημάτων, ευχαριστήσας τους κατοίους του ωραίου προαστείου, κατηυθύνθη εις την εκεί πλησίον λειτουργούσαν Σχολήν των κωφαλλάλων και την επεθεώρησε, ακούσας μετ’ ευλόγου χαράς και συγκινήσεως συνάμα τας τροφίμους της Σχολής, ομιλούσας και… αναγινωσκούσας αναγνωστικά.
Ο κ. υπουργός μεταξύ άλλων συστάσεων υπέρ της Σχολής, διέταξε και την ταχείαν μάνδρωσιν του περιβόλου ταύτης και ανεχώρησε κατόπιν εν μέσω γενικού ενθουσιασμού προπεμφθείς τιμητικώτατα».
Το φύλλο της εφημερίδος «Πατρίς», της Δευτέρας 4 Απριλίου 1932.
Και πάλι από το site του ιστορικού Ποντιακού Συλλόγου «Αργοναύται – Κομνηνοί», ο οποίος για το πολυποίκιλο φιλανθρωπικό και πολιτιστικό έργο του, βραβεύθηκε και από την Ακαδημία Αθηνών, αντλούμε τέλος, τις ακόλουθες πολυτιμότατες πληροφορίες, όχι μόνο για την κατάληξη που είχε το αρχικό κτήριο, αλλά και για το μετέπειτα επιβλητικό Μέγαρο που κτίστηκε στον ίδιο χώρο και δεσπόζει έως και σήμερα στη συμβολή των οδών Δαβάκη και Δοϊράνης, τις οποίες παραθέτουμε αυτούσιες παρακάτω, ολοκληρώνοντας έτσι το μικρό μας αφιέρωμα για το τι συνέβη σαν σήμερα πριν από 88 ολόκληρα χρόνια στην πόλη μας:
{Στους πρώτους μήνες του 1934 ολοκληρώθηκαν τα καταστήματα και η κεντρική είσοδος με συνεχή επίβλεψη των εργασιών από την ορισμένη τεχνική επιτροπή. Καθοριστική για την παραπάνω παραχώρηση ήταν και πάλι η παρέμβαση στο υπουργείο Προνοίας (του Λ. Ιασονίδη και του Μιχ. Τσιγτέμογλου).
Το Μάρτιο του 1937 αποφασίζεται να συσταθεί επιτροπή υπό την προεδρία του μητροπολίτη Τραπεζούντος Χρυσάνθου για τη συνέχιση και επίβλεψη των εργασιών ανέγερσης του μεγάρου του συλλόγου. Στα τέλη του ίδιου χρόνου δίνεται μία εικόνα τού υπό ανέγερση, ημιτελούς ακόμη, κτηρίου καθώς και η αποφασιστικότητα και η πεποίθηση των συμβουλίων του για τη μεγάλη σημασία του έργου:
«…το Μέγαρον…ένα δείγμα του ποντιακού αλτρουϊσμού, …θα απεικονίζη ενταύθα τον απολεσθέντα Πόντον και το μεγαλείον του εκεί Ελληνισμού επί σειράν αιώνων».
Ελπίδα και ευχή όλων είναι οι προσπάθειες αυτές να ενισχυθούν και από τους ομογενείς Ποντίους, κατοίκους του Εξωτερικού, ευχή που θα εισακουσθεί από εύπορους Ποντίους, λάτρεις του πολιτισμού και της ιστορίας των προγόνων τους.
Τον Απρίλιο του 1938 γίνεται τελικά η εγκατάσταση των γραφείων του συλλόγου στον υπό κατασκευή ιδιόκτητο χώρο του.
Η έκρηξη όμως του Ελληνοϊταλικού Πολέμου άλλαξε άρδην τις προτεραιότητες του συλλόγου. Το διοικητικό συμβούλιο, συναισθανόμενο τη σοβαρότητα της κατάστασης και τη σκληρή δοκιμασία του ελληνικού λαού, πιστεύει ότι τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, η ολοκλήρωση του μεγάρου του συλλόγου είναι θέμα δευτερεύουσας σημασίας. Έτσι, το ζήτημα θα ξανασυζητηθεί τον Ιούνιο του 1943.
Παρά το δίλημμα μεταξύ των μελών για την έδρα του συλλόγου (να ανεγερθεί από την αρχή μέγαρο στην Αθήνα ή στο υπάρχον οικόπεδο της Καλλιθέας), συμφωνήθηκε τελικά να παραμείνει ο σύλλογος στην Καλλιθέα και να συσταθεί επιτροπή που θα εξέταζε το ζήτημα της εκπόνησης σχεδίων αμέσως μόλις οι συνθήκες θα το επέτρεπαν. Τα σχέδια αλλάζουν και το υπάρχον κτήριο θα αντικατασταθεί από μία διώροφη οικοδομή με υποδομές ικανές για την ανάπτυξη μίας πλούσιας πολιτιστικής και κοινωνικής δράσης. Η εκπόνηση σχεδίου ανατέθηκε στο μηχανικό Κ. Καπαγιαννίδη (γιο του περίφημου πρώην τραπεζίτη της Τραπεζούντας).
Ο Εμφύλιος Πόλεμος (που ακολούθησε μετά την απελευθέρωση της χώρας), είναι περίοδος κατά την οποία και πάλι ο σύλλογος έσπευσε να προσφέρει τις υπηρεσίες του, ειδικά στα μικρά παιδιά. Το θέμα του Μεγάρου τίθεται και πάλι στο περιθώριο. Άλλωστε είχαν προηγηθεί και οι σοβαρές ζημίες που υπέστη το κτήριο στην περίοδο 6 Δεκ. 1944-5 Ιαν. 1945, συνεπεία των Δεκεμβριανών.
Κατά τον Ιούνιο του 1955 η γενική συνέλευση ενέκρινε τα σχέδια του μηχανικού Κ. Καπαγιαννίδη, στον οποίο και ανέθεσε την επίβλεψη της ανέγερσης της οικοδομής, και εξουσιοδότησε το συμβούλιο για τις περαιτέρω ενέργειες.
Η τελετή θεμελίωσης του νέου κτηρίου έγινε με κάθε επισημότητα στις 27 Ιανουαρίου 1956 κατά τον εορτασμό της επετείου εορτής του συλλόγου.
Το 1960 ολοκληρώθηκε στο σύνολό του όλος ο ισόγειος χώρος με τα καταστήματά του και το πεζοδρόμιο. Επόμενο βήμα ήταν πλέον η εξεύρεση χρημάτων για την οικοδόμηση του πρώτου ορόφου. Διαβήματα προς το Ταμείο Ανταλλαξίμων Περιουσιών (Τ.Α.Π.Α.Π.) δεν είχαν σοβαρά αποτελέσματα. Ο σύλλογος στράφηκε ξανά στο ενδεχόμενο σύναψης δανείου (έχοντας αυτή τη φορά στο πλευρό του το δήμαρχο Καλλιθέας, καθώς και τον πρώην υπουργό και ακάματο φίλο του συλλόγου Στ. Νικολαΐδη και το βουλευτή Σερρών Ισ. Λαυρεντίδη).
Παρά τις δυσκολίες, εγκρίθηκε τελικά τον Απρίλιο του 1964 δάνειο από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων με δυνατότητα εξόφλησης μέσα σε 20 χρόνια. Πραγματικά, στη χρονική περίοδο 1965-1970 οι ρυθμοί ανέγερσης του μεγάρου ήταν πυρετώδεις. Η κατασκευή της κεντρικής αίθουσας, της μεγαλύτερης αίθουσας στην ευρύτερη περιοχή εκτός Αθηνών, και των υπόλοιπων συμπληρωματικών αιθουσών απαιτούσαν αιματηρές οικονομίες και πλήρη κινητοποίηση όχι μόνο των μελών του διοικητικού συμβουλίου αλλά και όλων των μελών και των φίλων του. Δεν ήταν άλλωστε αμελητέο το ποσό του ενός και πλέον εκατομμυρίου που είχε συγκεντρωθεί από δωρεές την τελευταία δεκαετία.
ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ
Η πολυπόθητη στιγμή των εγκαινίων του μεγάρου έφθασε το έτος 1976 (Η τελετή ορίσθηκε για την ημέρα της εορτής του συλλόγου, στις 21 Ιανουαρίου). Όμως και τότε ένα αναπάντεχο γεγονός (ο θάνατος του Ι. Παπαδόπουλου προέδρου του συλλόγου), ανέβαλε για μία ακόμη φορά όλες τις προετοιμασίες. Τελικά τα εγκαίνια τελέσθηκαν στις 20 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους με κάθε μεγαλοπρέπεια υπό την προεδρία του Αναστ. Αραβίδη.
Το εντυπωσιακό κτήριο του συλλόγου, παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, ήταν ένα επίτευγμα που τιμούσε τις προσπάθειες της πρώτης κυρίως προσφυγικής γενιάς. Παρά την εικοσαετία που χρειάσθηκε για να ολοκληρωθεί, η αποπεράτωσή του απέδειξε ότι με τη συνεργασία και τις συντονισμένες προσπάθειες ο προσφυγικός κόσμος, και δη το ποντιακό στοιχείο της Καλλιθέας, κατάφερε να ορθοποδήσει, να προοδεύσει και να συνεχίσει τις παρακαταθήκες των προγόνων του}.
Φωτογραφία από τον τόμο «Καλλιθέα. Όψεις της Ιστορίας του Δήμου και της Πόλης», με τις σε αρχικό στάδιο εργασίες ανέγερσης του παλαιού κτηρίου του Συλλόγου Ποντίων «Αργοναύται – Κομνηνοί».
